Kırmızı-yeşil renk görme eksikliği, kırmızı-yeşil renk körlüğü ve tam renk körlüğü

Çeşitli renk körlükleri ve eksikliklerinin tipleri nelerdir? Ve bunları nasıl tanırsınız?

Yaşamımızda çok çeşitli renkler vardır – ancak herkes renkleri aynı şekilde görmez: renk körlüğü ve kırmızı-yeşil renk görme eksikliği yaygın renkli görme bozukluklarıdır. Etkilenenler sıklıkla durumun farkına bile varmaz. Ancak kısa sürede sonuç veren bir renk körlüğü ve kırmızı-yeşil renk görme eksikliği testi vardır. Peki ne tür renk körlükleri ve renk görme eksiklikleri bulunmaktadır? Ve bunlara nasıl tanı koyarsınız?

Renk görme eksikliği, renk körlüğü ve kırmızı-yeşil renk görme eksikliği

Tüm renk körlüğü tipleri aynı değildir. Neden ve belirtilere bağlı olarak renk görme eksiklikleri, kısmi renk körlüğü ve tam renk körlüğü arasında bir ayrım yapılır. Bir kişi renk algılama eksiklikleriyle doğabilir veya bunlar yaşamı boyunca giderek gelişebilir. Örneğin: renkleri tanımlamayla ilgili birçok zorluk maküler dejenerasyon gibi bir göz hastalığının sonucudur. Uzun süre boyunca alınan bazı ilaçlar veya optik siniri etkileyen bazı hastalıklar da renkleri görmeyle ilgili problemlere yol açabilir. Bunlar arasında optik atrofi, yani görme sinirinde fotoreseptör hücrelerinin ölümü vardır. Bunun optik sinirde yangı, beyinde basınç artışı veya alkol zehirlenmesi gibi çeşitli nedenleri olabilir. Biz yaşlandıkça gözün merceğinin bulanıklaşması ve beyindeki değişiklikler de renkleri algılama yeteneğimizi sınırlayabilir.

Kalıtsal renk algılama zorlukları olan kişiler sıklıkla bunu ancak yıllarca bu durumla yaşadıktan sonra fark eder. Bunun nedeni renkleri normal gören biriyle rastgele bir konuşma ("Bana daha mavi görünüyor...") veya renklerin hassas bir şekilde sınıflandırılmasını gerektiren bir işin yapılması olabilir ve bu durumda renk görme eksikliği olan kişi dünyayı diğer insanlarla aynı şekilde algılamadığının farkına varır. Birçok meslek için kusursuz renkli görme gerekir ve renk körü veya renk algılama eksiklikleri olan kişiler kabul edilmez. Bunlar arasında polisler, boyacılar, cilacılar, CAD iş istasyonlarında çalışanlar, diş hekimleri, elektrisyenler ve kimya laboratuvarı çalışanları vardır. Kusursuz renkli görme birçok sanatsal/tasarım işinde ve moda endüstrisinde şarttır. Bu nedenle taşımacılık endüstrisinde olduğu gibi birçok iş, adayların bir renk körlüğü testinden geçmesini gerektirir. Pilot olmak veya bir deniz teknesi kullanmak isteyenler de renk körü olmadıklarını ispatlamalıdır.

Renk körlüğü ve renkli görme eksikliklerinin nedenleri

İnsan gözünde retina iki tür duyu hücresinden oluşur: çubuklar ve koniler. Çubuklar temel olarak aydınlık ile karanlık arasında kontrastları görmemizi sağlarken koniler renkli görmeden sorumludur. Normal görmesi olan kişilerde üç farklı koni tipi vardır ve bunların her biri belirli bir renk aralığından sorumludur: L koniler kırmızı, S koniler mavi ve M koniler yeşil. L, S ve M belirli koninin kapsadığı renk spektrumu bölgesine atıfta bulunur: L "uzun" dalgaboyları, S "kısa" dalgaboyları ve M "orta" dalgaboyları anlamına gelir. Göze giren ışığın dalgaboyu konilerdeki renk pigmentlerini uyarır ve böylece beyinde farklı renk hislerine yol açar. Belirli bir koni tipi uygun şekilde çalışmaz veya hiç çalışmazsa bu durum kişinin renk algılama yeteneğini bozup renk bozukluğu veya renk körlüğüne neden olur. Koniler sadece belirli bir parlaklık seviyesinde aktiftir. Karanlık olduğunda sadece aydınlık-karanlık kontrastından sorumlu koniler çalışır. Bu nedenle karanlıkta tüm giysiler birbirine uyar.

Renk körlüğü ve renkli görme eksikliklerinin nedenleri

Renk görme eksikliği, örn. kırmızı-yeşil renk görme eksikliği

Renk görme eksikliği olan kişiler sadece belirli renkleri görüp diğerlerini görmezler çünkü reseptörlerinden bazıları – koniler – uygun şekilde çalışmaz. Çeşitli renk körlüğü tipleri vardır. En sık görülen kırmızı-yeşil renk görme eksikliğidir ve kişiler buna sıklıkla veya (hatalı olarak) kırmızı-yeşil renk körlüğü veya sadece renk körlüğü derler. Erkeklerin %9'unda ama kadınların sadece %1'inde görülür. İki tür kırmızı-yeşil renk görme eksikliği tipi vardır: yeşil algılama zorluğu (döteranomali) ve kırmızı algılama zorluğu (protanomali). Döteranomali durumu olan kişiler yeşili algılamakta zorlanır çünkü gerekli duyu hücreleri – yeşil renk için koniler – kusurludur. Yeşil renkler normal renkli görmesi olan kişilere göre daha cansız veya mat görünür ve sıklıkla kişi bunu farklı yeşil tonları arasındaki ayrımı göremediği bir durumla karşılaşıncaya kadar fark etmez. Şiddetine bağlı olarak etkilenen kişiler kırmızı ve yeşili ve sıklıkla ayrıca mavi ve moru ve pembe ve griyi özellikle ışık azsa ayırt etmekte zorlanır. Kırmızı renk görme eksikliğinin belirtileri benzerdir: kırmızı koniler doğru çalışmadığından bu kişiler sıklıkla kırmızı rengi doğru algılamakta ve yeşilden ayırt etmekte zorlanırlar. Her iki kırmızı-yeşil eksikliği tipi için bir tedavi yoktur.

Azalmış renk agılama

Kişide anormal trikromatlık durumu yani bir renk algılama eksikliği mevcutsa tüm gerekli koniler bulunmaktadır. Ancak hassasiyetleri çok sınırlıdır; bu nedenle renkler daha az belirgin görünür ve etkilenmiş kişiler sıklıkla bunları karıştırır. Örneğin: kırmızıyı algılama konusunda sınırlı olma, anormal trikromat durumu olan kişilerin kırmızı ışıkları diğer sürücülere göre çok daha geç fark etmesi anlamına gelir.

Kısmi renk körlüğü, örn. kırmızı yeşil körlüğü

Kişide kısmi renk körlüğü varsa renkleri algılamak için gerekli duyu hücrelerinin bazıları yoktur veya çalışmamaktadır. Dikromat sadece iki tür ve monokromat sadece tek tür işlevsel koni bulunması anlamına gelir. İlgili kişiler bazı renkleri görebilir ama tüm spektrumu göremez. Örneğin yeşil renk körlüğünde (döteranopi) yeşil renk için işlevsel koni yoktur; bir mavi renk görme eksikliği olan tritanopisi olan insanlarda mavi renk için koniler eksiktir. Protanopisi olan kişide işlevsel kırmızı koniler yoktur. Bunun sonucu ancak çok sınırlı bir renk spektrumu görebilmeleridir. Etkilenen kişiler kırmızı ve yeşili hiç ayıramaz. Trafik sinyallerini veya yolda önündeki araçların kırmızı fren ışıklarını ya hiç görmezler ya da ancak çok geç görürler. Kısmi renk körlüğü için tedavi yoktur.

Tam renk körlüğü

Tam renk körlüğü (akromatopsi veya akromasi) sıklıkla kişinin renkler yerine sadece gri tonlar gördüğü kalıtsal renk körlüğü için kullanılır. Akromatopsi görülme sıklığı kadın ve erkeklerde aynıdır. Etkilenen kişilerde görme önemli ölçüde azalmıştır ve ışığa çok hassastırlar (fotofobi). Tamamen renk körü olan kişilerde renk algılama için kullanılan üç koni tipinin hiçbiri çalışmaz. Sadece gözlerindeki çubuk hücrelerini yani karanlık olduğunda görmeden sorumlu duyu hücrelerini kullanarak görürler. Bu nedenle akromasisi olan kişiler 500 civarında farklı parlak-karanlık gradyanı görebilir. Tam renk körlüğü genellikle kalıtsaldır ama aynı zamanda bir inme, travmatik beyin hasarı veya diğer beyin hasarı türlerinden sonra serebral akromatopsi nedeniyle oluşabilir.

Etkilenenler ne yapabilir?

Şu anda renk körlüğü veya renk görme eksikliği için bir tedavi yoktur. Ancak özel gözlükler renk kontrastlarını değiştirip bazı şartlarda daha rahat görmeyi mümkün kılarlar. Kırmızı gözlük camları olan gözlükler renk körlüğü ve artmış ışık hassasiyeti olan kişilerde yansımaları normal gözlük camları veya güneş gözlüklerinden daha etkin bir şekilde azaltarak yardımcı olur. Renk körlüğünüzün nedeni ilaçlarsa bunları almayı hemen kesmelisiniz.

Renk körlüğü ve renk görme eksikliğine tanı koyma

Aşağıdaki renkli görme testleri kişide renk körlüğü veya renk görme eksikliği olup olmadığını belirlemek için kullanılır.

Ishihara testi (psödoizokromatik plakalar)

Ishihara renk plakaları bir kırmızı-yeşil renk veya mavi-sarı renk görme eksikliğine (tritanomali) tanı koymak için kullanılır. Her dairesel plaka kişinin renkleri görme yeteneğine bağlı olarak belirli bir rakam oluşturan renkli noktalarla örtülüdür. Örneğin: bir plakada görmesi normal bir kişi 74 görürken kırmızı yeşil renk görme eksikliği olanlar bunun yerine 21 görür ve böylece kişinin belirli renk görme eksikliğine güvenilir şekilde tanı koymayı mümkün kılar.

Nagel anomaloskopu

Anomaloskop kırmızı-yeşil renk körlüğü veya renk görme eksikliğine tanı koymak için kullanılır. Hastadan belirli bir sarı tonu (sodyum sarısı) elde etmek üzere kırmızı ve yeşil ışığı karıştırması istenir. Bu durum belirli renk görme eksikliği tipine hassas bir şekilde tanı konmasını mümkün kılar. Örneğin: yeşil renk görme eksikliği olan kişiler çok fazla yeşil ekleme eğilimindedir.

Farnsworth testi

Farnsworth testi kırmızı yeşil ve mavi sarı renk eksikliklerine tanı koymayı mümkün kılar. Hastalardan farklı tonları olan panoları sıralamaları istenir. Bozukluk tipine göre test edilen kişi belirli renk görme eksikliği tipi hakkında sonuca varılabilecek şekilde tipik bir patern oluşturma eğilimdedir.

Kendinizi test edin: renk körü müsünüz?

Birçok kişide farkına varmadıkları kusurlu renkli görme vardır – belki siz de onlardan birisiniz? Kendinizi test edin: aşağıdaki 12 renkli tabloda neler görüyorsunuz? Genellikle bir rakam görünebilir ama bazen görünmez – ve renkli görme eksikliği olan kişiler normal renk algılaması olan kişilere göre farklı bir rakam görür veya hiç rakam görmezler. "Doğru" sonuç – yani kusurlu renkli görmesi olmayan bir kişinin görmesi gereken – fareyi renkli tablo üzerine götürdüğünüzde gösterilir. Bu rakam renkli dairede gördüğünüze karşılık gelmiyorsa kusurlu renkli görmeniz olabilir. Göz doktorunuz durumun böyle olup olmadığını belirlemek için ve tam olarak hangi eksikliğin bulunduğunu saptamak için özel bir test yapabilir.

ZEISS renk körlüğü testi
ZEISS renk körlüğü testi
ZEISS renk körlüğü testi
ZEISS renk körlüğü testi
ZEISS renk körlüğü testi
ZEISS renk körlüğü testi
ZEISS renk körlüğü testi
ZEISS renk körlüğü testi
ZEISS renk körlüğü testi
ZEISS renk körlüğü testi
ZEISS renk körlüğü testi

© YAY Media AS / Alamy Stockphoto

Görme Profilim Kişisel görme alışkanlıklarınızı şimdi belirleyin ve kişiselleştirilmiş gözlük camı çözümünüzü bulun.
Yakınınızdaki ZEISS Gözlükçüsünü Bulun

İlgili Makaleler

Online Görme Testini yapın ve görme kalitenizi kontrol edin. Yeni bir göz testi yaptırmanızın zamanı gelmişse online olarak burayı kontrol edin.
Gözlük camlarınız gerektiğinden daha yüksek veya daha düşük numaralarda ise veya yanlış montajı yanlış yapılmış ise, gözlerinize zarar verebilir mi? Birçok şikâyetin sebebi aslında göz yorgunluğudur
Kaşlar yalan söylemez Kaşlarımız hakkımızda neler söyler?
Gözlük camları nasıl üretilir? Plastik malzemeden mineral cama kadar ZEISS gözlük camları – gözlük camlarının üretimi hakkında bilmek istediğiniz herşey

Görmeyi Anlama 28 Mar 2018

Tags:

İlgili Ürünler